Қытай медицинасында Мына белгіні Яң - инь белгісі деп айтамыз.
Яң- инь: Ақ пен қар тоғысып , ортақ бір байланыста бір бірін толықтырып, бір балансты сақтау дегенді білдіреді.
Сол сияқты Яң: адам денесінің ашық тұстары :(жүрек, өкпе, асқазан) атмосферасы ашық, нұрлы деп сипаттасақ. Инь: адам денесінің көлеңкелі тұстары :(арқа, бүйрек, бауыр, көк бауыр) қараңғы, тыныш деп сипаттаимыз.
Қазақ медицинасындағы Өтебойдақ Тілеуқабылұлы мен Халел Досмұхамбетұлы сияқты, Қытайлықтар да табиғат заңдылығына қатты мəн берген. Адам жаратылысы мен табиғат үндестігі медицинаның түп тамыры.
Қытай медицинасында екі жақтың тепе теңдігін сақтау арқылы, денені сау нəтижеге жеткізеді.
Аспан мен жер: Адамның басына түскен нұр мен аяғы тиетін жерден нəр алады. басынан аяғына, аяғынан басына дейін алмасатын энергия, адам ағазаларын байланыстырып, зат алмасуын қалпына келтіреді.
Сырт жақтан адамның жан дүниесіне əсер етіп, эмоция: толқу, қуану, күлуді тудыратын сезім ол Яң.
Ішкі күйзелістен жан дүниесіне əсер етіп эмоциясы: құлазу, сары уайымға салну жəне сезімдері бірқалыпты тыныштық жəй күйін Инь деп айтамыз.
Бұлар биологиялық құбылыс, медициналық өзгеріс.
Адам өзінің денсаулығын күтіп өз өзін емдеуі керек.
Жүрек пен өкпе Яң ға кіреді.
Жүрек – ОТ болса. Өкпе – метал. Екі органда жылулық беретіндіктен Яңың- Яңға алмасуы жаз мезгілінің символы.
Егерде адамның бойында Яң ыстығы көбейіп кетсе, бас ауру, мұрыннан қан ағып аурады.
Адамның бауыры- ағаш Иньға жатады. жүрегі- от Яңға жатады. Иньның- Яңға алмасуы- шығыс немесе көктем символы ретінде саналады.
Мысалы: тұмау, иммунитеттің түсуі , бронхит, анемия, аллергия басталуы сяқты ауруларды келтіріп шығарады.
Бүйректі- суға , Көк бауырды -топыраққа жатқызамыз. Екеүіде Иньның- Иньға алмасуы болғандықтан Солтүстік пен қыстың символы деп айтамыз, Əдетте Бүйректің əлсіздігі, қол аяқтың ісінуі, буынның сырқырауы, бел ауруы, артрит, артроз, сияқты ауруларды келтіріп шығарады.
5 энергетика организмнің қозғалы жəне əрі бір-бірімен байланысы энергия күші.
5 энергетиканың адам денесіндегі ағзалармен жəне сыртқы ортамен байланысы бар.
Адам өмірінде осы энергетикалар міндетті түрде болу қерек. Күнделікті тұрмыста бұл энергетикалар адамның ағзасына керекті заттармен қамдап отырады.
1) мазмұны
От - лаулап жанып, жылулық пен құштарлық сыйлайды. Отта пісіп жасалған табиғи тамақтар асқазан жəне жүрек қызметен жəіаратады,
Топырақ – дəн еккен сяқты тамыр тартып күш құат береді. жалаң аяқ жүріп топырықтан алатын энергия адам ағзасын күшеитіп жəне өкпе, ми қызыметін жақсарады.
Метал – алам организмдегі жағымсыз энергяларды өзіне жинап организымдерді балансқа келтіріп тазартады. Əшекей бұйымдар таққан кезде метал бұимдардың түсінің өзгеруне қарай организымыздың жаңарып отырғанн байұаймыз.
Ағаш – тамыр жайып өскен секілді, адамның бала кезден, өсіп даму этаптарын көрсетеді. Жататын орнында тұрмыс бұимдары ағаштан жасалған болса түп түзу тік болып өседі жəне бел аурулардың алдын алады, бауыр қызыметін жақсартады.
Су –ұстауға болмайтын ағып тұратын организмдегі сұйықтық. Денедегі қалдық заттарды, термен сыртқа бөліп шығарады. Таза бұлақ суннан сусындап арганизімдегі қалдық заррарды шығарып бұиректің қызыметін жəңəртады.
2) мазмұны
Жүрек (от)адамның матары. Көптеген аурулар негізінде адамның эмоцияларымен келеді. Адам қорқыныш жəне үреймен өмір сүрсе оның жүрек қызметі бұзылады. Жүрек деген оттың символы. Жүрекке ауыр сөз айтылып көңілі түссе адамның жүрегі от секілді өшіп инсультқа тез алып келеді. Жүрек дұрыс жұмыс жасамағандықтан мидың қан айналымы дұрыс болмайды, үлкен ми ұяшығында қан тамыры жарылып үлкен мида қан ұйып адам өзін өзі басқару қызметінен жоғалтады.
Өкпе(топырақ)-Тыныс алудың қызметін атқарады. Егер адамның өкпе қызметі бұзылса - кеуденің қысылуы, жөтелу жəне зоб пайда болады.
Көк бауыр (метал)- жүрек, асқазан,өкпе, секілді органдарды ретке салып отырады. Адам үнемі ашу үстінде жүрсе көк бауыр қызметі бұзылады. Жəне адам тез күйзеліске түседі.
Бауыр (ағаш) - қан тазартып, барлық органдарға команда беріп тұрады.Иньді Яньға айналдыру қабілетіне ие.
Бүйрек(су) – несеп шығаратын орган. Бүйректің қызметі бұзылған жағдайда Цистит пайда болады.
6 орган
1)-Асқазан
2)-Өт
3)-Аш ішек
4)-Тоқ ішек
5)-Қуық безі
6)-Омыртқа
1) ӨТ - Негізгі қызметі қышқылдық жəне негізгі сұйықтықтарды реттеу қызметін атқарады. Тағамдардан қышқылдарды жəне негіздерді бөледі. Егер өт сөл сұйықтықтарын бөле алмағанда адамның бауыр қызметіне əсер етіп ыстығы жоғарылап терісі сарғайып кетеді. Сөл бөлу қызметі əлсіреп, адамның аузы құрғап, жасыл запран құсады.
2) Асқазан- Ас қорыту органы. Аш ішек жəне анос ішекпен жалғасып жатады. Уайым қайғыға түскен адамдардың асқазан қызметі бұзылады.
3) Аш ішек - химиялық зиянды заттарды жəне құрттарды өлтіретін сұйықтықты бөле алады.
4) Тоқ ішек- Сөл бөліп, нəжіс жəне несеп шығарады.
5) Қуық- Несеп бөліп шығарады.
6) Омыртқа- арқа бөлігінің қызметін атқарып,қан айналымын ретке келтіріп энергетиканы алмастырады.
Осымен сабағымыз аяқталды, келесі сабақта көріскенше!